Thuế quan lên thép và nhôm của ông Trump – những điều còn ẩn giấu

Vào ngày 12/3/2025 tổng thống Mỹ Donald Trump áp thuế quan 25%  lên tất cả thép và nhôm nhập khẩu vào Mỹ. là một phần trong chương trình nghị sự đầy tham vọng của ông nhằm định hình lại mối quan hệ thương mại giữa Mỹ với phần còn lại của thế giới. Đây là sự mở rộng của chương trình thuế quan mà ông Trump đã triển khai trong nhiệm kỳ cầm quyền trước đối với hai kim loại này.

Vào năm 2018, ông đã đưa ra mức thuế quan 25% đối với thép và 10% đối với nhôm, nhưng miễn trừ đối với một số quốc gia. Lần này, toàn bộ các trường hợp miễn trừ đó đều bị xóa bỏ, và thuế quan đối với nhôm cũng tăng từ 10% lên 25%.

Ngoài ra, không chỉ các riêng kim loại thép và nhôm, mà cả các sản phẩm làm từ các kim loại này như linh kiện tô, khung cửa sổ… cũng đều bị áp thuế. Điều này có nghĩa là thuế quan này có thể gây ra ảnh hưởng sâu rộng về giá cả đối với người tiêu dùng Mỹ.

TẦM QUAN TRỌNG CỦA NGÀNH CÔNG NGHIỆP THÉP VÀ NHÔM TRONG MẮT ÔNG TRUMP

Trong chiến dịch tranh cử tổng thống lần đầu cách đây gần một thập kỷ, ông Trump đã xoáy vào tình trạng sa sút của ngành sản xuất thép và nhôm của Mỹ, hai lĩnh vực đã trải qua nhiều thập kỷ suy giảm cả về sản lượng và việc làm giữa lúc Trung Quốc nổi lên trở thành siêu cường sản xuất của thế giới.

Ông Trump nhiều lần lý giải rằng thép và nhôm là các ngành công nghiệp trọng yếu đóng vai trò then chốt trong an ninh quốc phòng và cơ sở hạ tầng quốc gia. Ông từng nhấn mạnh rằng “không có thép và nhôm thì gần như không có đất nước” và rằng những ngành công nghiệp này là nền tảng của quốc gia, đặc biệt trong thời chiến.

Năm 2018, trong nhiệm kỳ đầu tiên tại Nhà Trắng, ông Trump đánh thuế quan thép và nhôm, với mục tiêu thúc đẩy sản lượng các kim loại này trong nước thông qua việc làm cho kim loại nhập khẩu trở nên đắt đỏ hơn với người tiêu dùng Mỹ. Tuy nhiên, một số nhà cung cấp lớn các mặt hàng kim loại này, gồm Canada, Mexico và Liên minh châu Âu (EU) cuối cùng đã được miễn trừ khỏi kế hoạch đánh thuế đó. Và hiện tại, các doanh nghiệp thép và nhôm của Mỹ cho biết họ vẫn đang trầy trật cạnh tranh với hàng nhập khẩu.

Nhìn rộng hơn, căng thẳng thương mại trên thị trường thép và nhôm toàn cầu đã gia tăng trong năm qua khi ngày càng nhiều sản phẩm từ Trung Quốc tràn ngập khắp thị trường các quốc gia. Thực tế này đã khiến nhiều nền kinh tế như Ấn Độ và EU đưa ra các biện pháp thương mại nhằm hạn chế nhập khẩu từ Trung Quốc.

Ông tin rằng thông qua mức thuế quan cao đối với sản phẩm thép và nhôm nhập khẩu, sẽ tạo ra “lợi thế sân chơi công bằng” cho các nhà sản xuất trong nước. Đây là cách để thúc đẩy đầu tư, mở rộng sản xuất và tạo thêm việc làm.

NHỮNG NỀN KINH TẾ BỊ ẢNH HƯỞNG NHIỀU NHẤT

Theo dữ liệu của ngân hàng Morgan Stanley, nhập khẩu ròng của Mỹ đáp ứng hơn 80% nhu cầu nhôm và 17% nhu cầu thép của nước này.

Canada có thể sẽ là nền kinh tế chịu ảnh hưởng nhiều nhất từ thuế quan thép và nhôm của ông Trump, vì nước này là nhà cung cấp lớn nhất về cả hai kim loại này cho Mỹ.

Theo số liệu của Chính phủ Mỹ, Canada chiếm 58% nhập khẩu nhôm của Mỹ về khối lượng, tiếp theo là Các tiểu vương quốc Arab thống nhất chiếm 6% và Trung Quốc 4%. Về thép, Canada chiếm 23% nhập khẩu của Mỹ, tiếp theo là Brazil với 16%, Mexico 12% và Hàn Quốc 10%.

ĐIỀU GÌ CÓ THỂ XẢY RA TIẾP THEO?

Những gì ông Trump đã làm trong nhiệm kỳ trước và cho tới thời điểm này của nhiệm kỳ thứ hai cho thấy có cơ hội cho đàm phán. Một số nền kinh tế xuất khẩu cuối cùng đã có được sự miễn thuế quan kim loại trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, và một số công ty dầu khí cũng được hưởng sự loại trừ khỏi việc áp thuế này căn cứ vào nhu cầu của doanh nghiệp đối với những sản phẩm đặc biệt.

Nhưng lần này, ông Trump đã phát tín hiệu rằng thuế quan thép và nhôm sẽ không có chỗ cho bất kỳ sự miễn trừ nào. Australia đã thất bại vào giờ chót trong việc vận động Mỹ miễn thuế quan thép và nhôm từ nước này, và điều đó có thể gây bất lợi cho mối quan hệ song phương giữa hai đồng minh lâu năm. Thậm chí, ông Trump còn dọa tăng gấp đôi thuế quan thép và nhôm đối với Canada lên 50%, nhưng đã rút lại chỉ vài giờ sau đó.

Ông Trump cũng đã đưa ra ý tưởng áp thuế quan lên kim loại đồng nhập khẩu, nhưng việc đưa thuế quan đồng vào thực thi có thể mất nhiều thời gian hơn một chút so với thuế quan thép và nhôm.

Cho đến hiện tại Ông sử dụng quyền của tổng thống để điều chỉnh nhập khẩu thép và nhôm theo lý do “đe dọa an ninh quốc gia”. Ông đã tái áp dụng và tăng dần mức thuế theo từng thời kỳ:

• 2018: áp dụng thuế 25% cho thép và 10% cho nhôm.
• 2025: bắt đầu với mức thuế 25% cho cả hai ngành vào tháng 2–3; sau đó tăng lên đến 50% từ ngày 4 tháng 6 năm 2025.

Theo Nhà Trắng, các chính sách này đã giúp giảm nhập khẩu thép và nhôm, kích hoạt đầu tư lên đến hơn 10 tỉ USD để xây dựng nhà máy mới, và tăng hiệu suất sử dụng công suất sản xuất trong các năm trước. Đây có thể là động lực khiến Ông Trump quyết định theo đuổi chính sách tới cùng.

LIỆU ÔNG TRUMP CÓ THÀNH CÔNG HAY KHÔNG?

Thuế quan thép và nhôm mà ông Trump áp trong nhiệm kỳ trước nhằm mục đích đưa Mỹ trở thành một quốc gia có khả năng tự cung tự cấp những kim loại này. Nhưng vào năm năm 2024, sản lượng ngành thép của Mỹ thấp hơn 1% so với năm 2017 – thời điểm trước khi ông Trump áp thuế quan thép và nhôm lần đầu. Sản lượng nhôm thậm chí còn giảm 10%.

Chi phí gia tăng, nhất là chi phí nhân công và năng lượng, là những nguyên nhân chính phía sau sự suy giảm kéo dài của ngành sản xuất thép và nhôm ở Mỹ. Canada đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp nhôm cho Mỹ vì các nhà máy ở nước này thường sử dụng nguồn thủy điện giá rẻ.

Ngoài ra, các nhà kinh tế học cảnh báo rằng việc ông Trump sử dụng thuế quan một các ồ ạt đặt ra rủi ro gia tăng chi phí đối với các hộ gia đình như tiền thực phẩm, tiền xăng… Áp lực lạm phát vì thế có thể gia tăng, trong khi một lời hứa quan trọng mà ông Trump đưa ra với cử tri Mỹ khi vận động tranh cử là kéo giá cả xuống. Các quan chức chính quyền Trump lập luận rằng thuế quan là một phần trong chiến lược kinh tế lớn, bao gồm cắt giảm thuế trong nước trên diện rộng và tăng sản lượng khai thác năng lượng – những biện pháp sẽ kéo giá cả nói chung đi xuống.

Dù vậy, sự sụt giảm gần đây trên thị trường chứng khoán Mỹ cho thấy mối lo của nhà đầu tư rằng nền kinh tế có thể rơi vào suy thoái vì các chính sách của ông Trump. Các chiến lược gia ở Phố Wall đang trở nên kém lạc quan hơn về triển vọng thị trường chứng khoán Mỹ năm nay do thuế quan của ông Trump và những dấu hiệu giảm tốc của nền kinh tế Mỹ.

Theo một báo cáo của tổ chức nghiên cứu Budget Lab thuộc Đại học Yale, thuế quan của ông Trump và sự trả đũa của các đối tác thương mại sẽ làm GDP của Mỹ mất 0,4% trong dài hạn, “tương đương với việc quy mô nền kinh tế Mỹ vĩnh viễn giảm đi 80-110 tỷ USD mỗi năm”.

Mặt khác, các tổ chức độc lập chỉ ra rằng giá nội địa tăng cao đã ảnh hưởng tiêu cực đến các ngành sản xuất dùng thép và nhôm làm nguyên liệu, gây gia tăng chi phí, thậm chí mất việc làm.

Theo: Vneconomy và nguồn tổng hợp internet.