Chuyển đổi xanh: Con đường tất yếu để cứu lấy "Bầu trời xanh"

Hội nghị “Chung tay bảo vệ Bầu trời Xanh – Thách thức và Giải pháp” do Quỹ Vì tương lai xanh (thuộc Tập đoàn Vingroup) tổ chức gần đây đã trở thành diễn đàn nóng hổi, quy tụ các chuyên gia hàng đầu trong và ngoài nước để cùng mổ xẻ vấn đề ô nhiễm không khí tại Việt Nam. Thông điệp cốt lõi được đưa ra là: “Chuyển đổi xanh không còn là lựa chọn, mà là tình thế bắt buộc”.

Thực trạng đáng báo động: “Không khí ô nhiễm như một sát thủ thầm lặng”

Ô nhiễm không khí đã trở thành một trong những thách thức nghiêm trọng nhất đối với các đô thị Việt Nam. Theo cảnh báo của PGS.TS. Nguyễn Đình Thọ, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách môi trường, nồng độ bụi mịn PM2.5 tại Hà Nội thường cao gấp 5 lần so với khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Tình trạng này không chỉ gây ra những hệ lụy nghiêm trọng về sức khỏe, mà còn gây ra thiệt hại kinh tế khổng lồ. Ông Thọ ước tính, nếu không có giải pháp quyết liệt, thiệt hại kinh tế do ô nhiễm không khí có thể chiếm tới 5% GDP mỗi năm.

Các chuyên gia đều đồng thuận rằng, nguồn gốc chính của ô nhiễm là từ giao thông cơ giới, công nghiệp, xây dựng và việc đốt rơm rạ. TS. Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam, nhấn mạnh rằng mức độ PM2.5 ở các thành phố lớn không giảm mà còn có xu hướng tăng trong suốt 10 năm qua, đòi hỏi những hành động mạnh mẽ và quyết liệt hơn.

Ý kiến chuyên gia quốc tế: Bài học từ thế giới

Buổi tọa đàm đã đưa ra những góc nhìn quý giá từ các chuyên gia quốc tế, đặc biệt là kinh nghiệm thành công của Na Uy – một quốc gia đi đầu trong phát triển giao thông xanh.

Bà Hilde Solbakken, Đại sứ Na Uy tại Việt Nam, chia sẻ rằng dù giao thông chiếm gần 1/3 lượng phát thải khí nhà kính, nhưng Na Uy đã đạt được tỷ lệ xe điện lên tới 97% nhờ các chính sách khuyến khích mạnh mẽ. Điều này cho thấy vai trò quyết định của chính phủ trong việc tạo ra một môi trường thuận lợi cho sự thay đổi.
Ông David Payne, Chuyên gia Quản lý Chương trình Quốc tế, UNDP tại Việt Nam, khẳng định rằng việc hợp tác quốc tế là chìa khóa để giải quyết vấn đề. UNDP và WHO đang hỗ trợ Việt Nam xây dựng kế hoạch quản lý chất lượng không khí, đồng thời thúc đẩy các sáng kiến về năng lượng tái tạo, nông nghiệp ít phát thải và giao thông bền vững. Ông nhấn mạnh tinh thần “phải đi trước một bước để ứng phó với những nguy cơ hiện hữu”.

Giải pháp và định hướng: Chuyển đổi toàn diện vì tương lai bền vững

Các chuyên gia Việt Nam đã đưa ra những đề xuất cụ thể, tập trung vào ba định hướng chính: chuyển đổi sang nguyên liệu không hóa thạch, nâng cao hiệu suất sử dụng năng lượng và phát triển thị trường xe điện.

PGS.TS. Đàm Hoàng Phúc, Đại học Bách Khoa Hà Nội, đề xuất một chiến lược toàn diện dựa trên bốn trụ cột: Điện khí hóa toàn diện (dừng bán xe động cơ đốt trong trước năm 2035), phát triển nhiên liệu phát thải thấp, chuyển đổi phương thức vận tải (ưu tiên giao thông công cộng) và thay đổi hành vi tiêu dùng.
TS. Hoàng Dương Tùng đặc biệt nhấn mạnh vai trò của chuyển đổi số trong việc hỗ trợ chuyển đổi xanh, thông qua việc áp dụng công nghệ cảm biến và trí tuệ nhân tạo để giám sát chất lượng không khí.

Từ góc độ doanh nghiệp, ông Võ Lê Duy Đức, Giám đốc Kinh doanh Năng lượng, VinEnergo, đã chứng minh rằng việc đầu tư vào năng lượng tái tạo không chỉ mang lại lợi ích môi trường mà còn tạo ra giá trị kinh tế bền vững.

Góc nhìn đa chiều từ các chuyên gia khác trong ngành

Để có cái nhìn toàn diện hơn, cần tham khảo thêm ý kiến của các chuyên gia khác về các khía cạnh liên quan:

TS. Vũ Ngọc Cường (chuyên gia về biến đổi khí hậu) cho rằng, bên cạnh các giải pháp kỹ thuật, việc ban hành các chính sách tài chính xanh như thuế carbon hay trái phiếu xanh là cực kỳ quan trọng. Các chính sách này sẽ tạo động lực kinh tế để doanh nghiệp và người dân chủ động hơn trong việc chuyển đổi, đồng thời giúp Việt Nam huy động vốn cho các dự án xanh.
Chuyên gia giao thông công cộng từ Đức, ông Michael Schmidt, chia sẻ rằng việc phát triển hệ thống giao thông công cộng hiệu quả và đồng bộ là cốt lõi để giảm sự phụ thuộc vào phương tiện cá nhân. Ông đề xuất Việt Nam cần ưu tiên đầu tư vào Metro và xe buýt điện, kết hợp với việc xây dựng các khu vực trung tâm phát thải thấp (Low-Emission Zones) để hạn chế xe cũ gây ô nhiễm.
Chuyên gia về hành vi tiêu dùng, TS. Lê Thị Bích Thủy, nhận định rằng thành công của chuyển đổi xanh phụ thuộc rất lớn vào thay đổi nhận thức của cộng đồng. Các chiến dịch truyền thông như “Thứ Tư Ngày Xanh” của Vingroup là cần thiết để nâng cao ý thức về lối sống bền vững, từ việc sử dụng phương tiện giao thông thân thiện môi trường đến việc giảm thiểu rác thải nhựa và tiết kiệm năng lượng.

Những ý kiến này đều khẳng định rằng việc giải quyết ô nhiễm không khí và biến đổi khí hậu không thể chỉ dựa vào một giải pháp đơn lẻ, mà cần một chiến lược tổng thể, đồng bộ từ chính sách của nhà nước, nỗ lực của doanh nghiệp, sự hợp tác quốc tế và sự thay đổi hành vi của mỗi cá nhân.

Theo báo vneconomy.vn