89% doanh nghiệp Việt Nam sẽ cam kết ESG trong 2–4 năm tới. Làn sóng chuyển từ nhận thức sang hành động và cơ hội cho tương lai bền vững

Hà Nội, 23/9/2025 — Báo cáo “ESG Progress Tracker 2025” của PwC Việt Nam cho thấy một bước nhảy đáng chú ý trong hành trình thực hành Môi trường, Xã hội, Quản trị (ESG) của doanh nghiệp Việt: 89% đại diện doanh nghiệp được khảo sát cho biết họ đã hoặc đang có kế hoạch thiết lập cam kết ESG trong vòng 2–4 năm tới — tăng mạnh so với 80% của khảo sát 2022. Con số này phản ánh sự dịch chuyển từ nhận thức sang hành động, đặc biệt tại các doanh nghiệp xuất khẩu, ngân hàng và công ty niêm yết.

Thực trạng: trưởng thành nhưng phân hoá rõ rệt

Khảo sát (174 đại diện doanh nghiệp) chỉ rõ mức độ trưởng thành ESG tại Việt Nam tiến triển nhưng không đồng đều. Cụ thể, khoảng 54% doanh nghiệp khẳng định đã thực thi các hành động ESG; 13% ở giai đoạn lập kế hoạch nhưng chưa triển khai; 22% mới khởi đầu; và còn 11% chưa bắt đầu. Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) và doanh nghiệp niêm yết thường dẫn đầu về mức độ thực thi, trong khi nhiều doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp gia đình vẫn còn khoảng trống lớn.

Việc báo cáo ESG cũng đang trở thành thông lệ. Việc 57% doanh nghiệp đã công bố báo cáo ESG (tăng từ 52% năm 2022) và 43% đã bắt đầu áp dụng các khuôn khổ chuẩn mực như GRI hoặc tiêu chuẩn của ISSB. Tuy nhiên, chất lượng công bố còn nhiều thách thức: chỉ khoảng 32% báo cáo được kiểm toán, cho thấy mức độ đảm bảo và minh bạch còn hạn chế.

Động lực, rào cản và nghịch lý nhận thức

Báo cáo liệt kê các động lực chính khiến doanh nghiệp hành động: 70% chịu tác động từ yêu cầu pháp lý và quy định, 40% do áp lực từ khách hàng (nhất là thị trường châu Âu), cùng với áp lực từ nhà đầu tư và các định chế tài chính. Ngược lại, chỉ 16% doanh nghiệp coi giảm chi phí là lý do chính để làm ESG và 25% nhìn thấy lợi ích trong tiếp cận tài chính xanh. Điều cho thấy nhiều doanh nghiệp vẫn chưa thấy rõ ESG như một đòn bẩy kinh tế mà coi đó nhiều hơn là chi phí tuân thủ.

Về thách thức nội bộ, doanh nghiệp ở giai đoạn phát triển gặp phải thiếu chiến lược rõ ràng (70%), thiếu chuyên môn ESG (60%) và hệ thống đo lường chưa hoàn thiện (54%). Với các doanh nghiệp đã trưởng thành, rào cản lớn đến từ yếu tố bên ngoài như khoảng trống chính sách pháp lý (45%) và bất ổn kinh tế (38%).

Cơ hội tài chính về tín dụng xanh và thị trường vốn

Sự phát triển của tài chính xanh trong nước đang mở ra cơ hội thực chất cho doanh nghiệp chuyển đổi: theo các phân tích ngành, các khoản vay xanh chiếm xấp xỉ 4.5% tổng dư nợ tín dụng ở cuối 2024, và những thương vụ trái phiếu xanh, trái phiếu bền vững của các ngân hàng như BIDV đã được hỗ trợ kỹ thuật bởi World Bank. Điều này cho thấy thị trường tài chính trong nước đang tiếp nhận khung cho tài chính bền vững. Những nguồn tài chính này là công cụ then chốt để doanh nghiệp vừa và nhỏ triển khai dự án giảm phát thải, đổi mới công nghệ và nâng cấp vận hành.

Tuy nhiên, khảo sát PwC cho thấy doanh nghiệp vẫn kêu gọi thêm chính sách hỗ trợ: 59% mong có tài trợ tài chính gắn với phát triển bền vững; 56% mong có tiêu chuẩn xanh và chứng nhận; và 55% đề nghị luật định kèm ưu đãi để thúc đẩy ứng dụng thực tế.

Góc nhìn chuyên gia, từ rủi ro đến chiến lược tăng trưởng.

Ông Nguyễn Hoàng Nam — Phó Tổng Giám đốc, Lãnh đạo Dịch vụ Tư vấn ESG, PwC Việt Nam. Ông nhận định rằng ESG đã chuyển từ “hoạt động tuân thủ” thành yếu tố chiến lược quyết định khả năng tiếp cận thị trường và vốn, đặc biệt với các chuỗi cung ứng toàn cầu. Ông nhấn mạnh: doanh nghiệp cần tích hợp ESG vào chiến lược cốt lõi, dựa trên dữ liệu tin cậy và xây dựng năng lực nội bộ dài hạn.

Ở góc độ tài chính quốc tế, các tổ chức như IFC và World Bank đã tăng cường kênh hỗ trợ tài chính cho Việt Nam. Từ khoản tài trợ kỹ thuật giúp phát hành trái phiếu xanh của BIDV đến cam kết nguồn vốn khí hậu. Điều này làm nền tảng cho sự gia tăng của các sản phẩm tài chính xanh trong nước. Sự hỗ trợ này giúp giảm chi phí vốn cho các dự án xanh có hiệu quả rõ ràng.

Tác động tích cực với tương lai của doanh nghiệp và nền kinh tế

Khi ESG được thực hiện bài bản, lợi ích vượt ra ngoài tuân thủ:

Nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu: đáp ứng yêu cầu môi trường và nhân quyền giúp doanh nghiệp duy trì và mở rộng hợp đồng với các thương hiệu toàn cầu.
Tiếp cận nguồn vốn rẻ hơn: hoàn thiện báo cáo và chứng nhận ESG tăng cơ hội vay ưu đãi, phát hành trái phiếu xanh, hoặc hưởng ưu đãi từ chính sách công.
Tiết kiệm chi phí dài hạn: đầu tư vào hiệu quả năng lượng và quản lý tài nguyên giúp giảm chi phí vận hành theo thời gian — chuyển ESG thành lợi thế cạnh tranh về chi phí.
Quản trị rủi ro tốt hơn: hệ thống quản trị ESG giúp doanh nghiệp nhận diện rủi ro chuỗi cung ứng, biến động pháp lý và biến đổi khí hậu kịp thời, từ đó bền vững hơn trong khủng hoảng.

Kiến nghị về lộ trình thúc đẩy hành động thiết thực

Để thu hẹp khoảng cách giữa cam kết và kết quả, báo cáo và các chuyên gia đề xuất một bộ giải pháp đồng bộ:

Chính sách và kích thích tài chính: tăng nguồn tài trợ xanh, ưu đãi thuế cho dự án cắt phát thải, tạo khung pháp lý rõ ràng để doanh nghiệp yên tâm đầu tư.
Nâng cao năng lực: chương trình đào tạo, lộ trình thực hành theo giai đoạn cho SMEs, và hỗ trợ triển khai hệ thống đo lường phát thải, chuyển đổi dữ liệu thành KPI.
Chuẩn hóa và đảm bảo minh bạch: khuyến khích báo cáo theo GRI/ISSB và tăng tỉ lệ kiểm toán độc lập cho báo cáo ESG để nâng cao độ tin cậy thông tin.
Kết nối thị trường và đầu tư: tạo cầu nối giữa doanh nghiệp trong nước với nhà đầu tư nước ngoài và chuỗi cung ứng toàn cầu, tận dụng lợi thế doanh nghiệp FDI dẫn dắt chuyển giao công nghệ xanh.

Từ nghĩa vụ đến chiến lược

Báo cáo PwC 2025 cho thấy một tín hiệu tích cực: ESG đang chuyển thành một phần của chiến lược kinh doanh, không còn là “món nợ” tuân thủ. Việc 89% doanh nghiệp cam kết hành động trong 2–4 năm tới cùng xu hướng gia tăng báo cáo và một thị trường tài chính xanh đang phát triển đặt Việt Nam vào vị thế có thể tận dụng để vừa bảo vệ môi trường, vừa nâng cao giá trị doanh nghiệp. Con đường sẽ còn nhiều việc phải làm, từ xây dựng năng lực, minh bạch thông tin, và hoàn thiện chính sách. Nhưng nếu được thực hiện đồng bộ, ESG có thể trở thành động lực cho tăng trưởng xanh, thu hút đầu tư chất lượng và nâng tầm thương hiệu doanh nghiệp Việt trên trường quốc tế.

Nguồn: Báo cáo “ESG Progress Tracker 2025” – PwC Việt Nam. Và sưu tầm từ internet.