Hầu hết các doanh nghiệp Việt Nam vẫn chưa sẵn sàng cho chuyển đổi xanh.

Tại Hội nghị Đổi mới xanh 2025 diễn ra ở TP. HCM, các chuyên gia đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về sự chậm trễ của các doanh nghiệp Việt Nam trong việc thực hiện chuyển đổi xanh. Theo ông Đinh Hồng Kỳ, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Xanh TP. HCM, khoảng 90% doanh nghiệp trong nước vẫn chưa chuẩn bị cho quá trình này, dù đây không còn là xu hướng mà đã trở thành yêu cầu sống còn.

Sức ép từ thị trường và chính sách

Theo các chuyên gia, doanh nghiệp Việt Nam đang chịu nhiều áp lực lớn từ cả trong và ngoài nước.

• Sức ép quốc tế: Các quy định về môi trường, quy định quốc tế về ESG, tiêu chuẩn carbon và thói quen tiêu dùng thay đổi đang buộc doanh nghiệp phải thích ứng. Nếu không, họ có nguy cơ bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu.
• Sức ép trong nước: Các chính sách như Luật Môi trường, thị trường carbon và cam kết Net-Zero vào năm 2050 của Việt Nam cũng tạo ra yêu cầu khắt khe.

Nhận thức được những khó khăn này, Nhà nước Việt Nam đã và đang triển khai nhiều chính sách hỗ trợ nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh.

• Chính sách tài chính: Chính phủ và các ngân hàng đang cung cấp các gói tín dụng xanh với lãi suất ưu đãi, quỹ bảo lãnh tín dụng cho các dự án xanh, và ưu đãi thuế cho các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ môi trường.
• Xây dựng khung pháp lý: Việc hoàn thiện các quy định về môi trường, ban hành các tiêu chuẩn phát thải, và xây dựng thị trường carbon trong nước sẽ tạo ra hành lang pháp lý rõ ràng, thúc đẩy doanh nghiệp hành động.
• Hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo: Nhà nước hợp tác với các tổ chức quốc tế để cung cấp các chương trình đào tạo, tư vấn kỹ thuật và chuyển giao công nghệ sạch, giúp doanh nghiệp tiếp cận kiến thức và giải pháp hiệu quả hơn.
• Chính sách ưu đãi đầu tư: Các dự án đầu tư vào năng lượng tái tạo, sản xuất sạch, xử lý chất thải… được hưởng ưu đãi về đất đai, thuế và các thủ tục hành chính.

Chuyển đổi xanh: Chi phí hay cơ hội?

Lợi ích của chuyển đổi xanh

Chuyển đổi xanh mang lại nhiều lợi ích chiến lược cho doanh nghiệp, vượt xa việc tuân thủ các quy định môi trường. Các lợi ích này bao gồm:

• Tăng cường năng lực cạnh tranh: Doanh nghiệp áp dụng các tiêu chuẩn xanh sẽ đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của thị trường quốc tế, đặc biệt là các thị trường khó tính như Liên minh châu Âu (EU) với Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM). Điều này giúp họ mở rộng thị trường và gia tăng thị phần.
• Tiết kiệm chi phí và tối ưu hóa sản xuất: Áp dụng công nghệ xanh giúp doanh nghiệp sử dụng tài nguyên (nước, năng lượng, nguyên liệu) hiệu quả hơn, giảm thiểu chất thải, từ đó cắt giảm chi phí sản xuất đáng kể trong dài hạn.
• Nâng cao hình ảnh thương hiệu và thu hút khách hàng: Người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến các sản phẩm thân thiện với môi trường. Một thương hiệu xanh sẽ dễ dàng tạo dựng được uy tín, lòng tin và thu hút nhóm khách hàng này, tạo ra lợi thế cạnh tranh về giá trị.
• Cải thiện quan hệ với các bên liên quan: Doanh nghiệp thực hiện ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị) tốt sẽ thu hút được nhà đầu tư, đối tác và nhân tài, đồng thời củng cố mối quan hệ với cộng đồng.

Chi phí ban đầu và rào cản

Mặc dù có nhiều lợi ích, việc chuyển đổi xanh vẫn đối mặt với những rào cản lớn, chủ yếu là chi phí ban đầu cao.

• Chi phí đầu tư công nghệ và thiết bị: Để chuyển đổi sang sản xuất xanh, doanh nghiệp cần đầu tư lớn vào máy móc, công nghệ mới, hệ thống xử lý chất thải… Đây là gánh nặng tài chính đáng kể, đặc biệt với các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs).
• Chi phí nghiên cứu và phát triển: Việc tìm kiếm, thử nghiệm các vật liệu và quy trình sản xuất thân thiện với môi trường đòi hỏi chi phí R&D đáng kể.
• Thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao: Để vận hành và quản lý hiệu quả các hệ thống xanh, doanh nghiệp cần đội ngũ nhân sự có chuyên môn cao, nhưng nguồn cung nhân lực này vẫn còn hạn chế.
• Rào cản về tư duy và văn hóa doanh nghiệp: Nhiều doanh nghiệp vẫn còn tư duy “làm ăn ngắn hạn”, ngại thay đổi vì lợi nhuận chưa thấy rõ ràng ngay lập tức.

Ông Thái Văn Chuyện, Tổng Giám đốc TTC AgriS, cho rằng nhiều doanh nghiệp còn e ngại chi phí lớn của quá trình này. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng với tư duy sáng tạo, nhiều giải pháp ít tốn kém vẫn khả thi.

TTC AgriS là một ví dụ điển hình. Bằng cách tái sử dụng 95% nước thải, biến phụ phẩm thành năng lượng và phân bón, công ty đã giảm 21% phát thải khí nhà kính từ năm 2021 đến 2022. Hơn nữa, các sản phẩm hữu cơ và bền vững của họ được khách hàng chấp nhận mức giá cao hơn, tạo ra lợi nhuận đáng kể để tái đầu tư.

Lời kêu gọi hành động

Ông Đinh Hồng Kỳ kêu gọi lãnh đạo doanh nghiệp trở thành “kiến trúc sư xanh” để dẫn dắt sự thay đổi. Ông nhấn mạnh rằng trọng tâm của chuyển đổi phải bao trùm các khía cạnh: sản xuất xanh, vật liệu xanh, sản phẩm xanh, và chuỗi cung ứng xanh.

Ông Kỳ nhấn mạnh trọng tâm chuyển đổi phải đặt vào sản xuất xanh, vật liệu xanh, sản phẩm xanh và chuỗi cung ứng xanh, được triển khai đồng bộ qua sáu giải pháp: công nghệ, tài chính, quản trị, văn hóa – xã hội, thị trường xanh và hệ sinh thái kết nối công – tư – quốc tế.

“Lãnh đạo doanh nghiệp cần trở thành ‘kiến trúc sư xanh’, vừa linh hoạt vừa truyền cảm hứng đổi mới” – ông nói.

Chuyển đổi xanh không còn là một lựa chọn, mà là một con đường bắt buộc để đảm bảo sự tồn tại và phát triển bền vững. Các doanh nghiệp cần thay đổi tư duy, từ hành động riêng lẻ sang hợp tác, từ tự nguyện sang bắt buộc, để không bị bỏ lại phía sau. Với sự hỗ trợ của Nhà nước và quyết tâm của doanh nghiệp, quá trình này sẽ sớm được đẩy nhanh, giúp Việt Nam không bị bỏ lại phía sau trên bản đồ kinh tế xanh toàn cầu.

Theo: Báo Người Lao Động và sưu tầm từ internet.